Verslag projectbezoek Grannies2GranniesFriesland oktober/november 2023

Op vrijdag 27 oktober vertrokken wij met 5 grannies weer naar Oeganda. Na een reis van 31 uur kwamen we zaterdagmiddag 28 oktober eindelijk aan op het project, helaas zonder bagage. Dat werd een paar dagen behelpen. We logeerden deze keer ook weer in het Lycklama rest home.

Die avond laat kwamen nog onverwacht twee Nederlandse gasten aan op het project.

De volgende dag gingen we met deze gasten bij een paar grannies langs. Eén granny had al een huisje en een andere granny woonde nog in een heel oud huisje. Op deze manier kan je zo goed zien wat een geweldige vooruitgang een nieuw huisje betekent voor een granny en haar kleinkinderen. Deze mensen waren zo geraakt door de omstandigheden van de granny in het oude huisje dat ze spontaan aanboden een nieuw huisje voor haar en de kleinkinderen te financieren!

Op maandag 30 oktober bezochten we met Judith, staflid van Pefo Uganda en Khasim chauffeur van Pefo Uganda, 7 grannies die al een nieuw huisje hadden gekregen.

Het was een enorme uitdaging om bij alle grannies te komen, want het is regenseizoen. Het had ’s nachts vreselijk geregend en binnen de kortste keren zaten we onder de modder. Ook de pick-up truck van het project had het moeilijk. Eén keer zaten we bijna vast, maar dankzij onze geweldige chauffeur Khasim kwamen we toch bij alle grannies terecht.

Deze dag bezochten we o.a. Florence. Vorig jaar waren we tot tranen toe geroerd door de afschuwelijke omstandigheden waaronder zij en haar kleinkinderen moesten leven. Florence wist niet hoe ze haar dankbaarheid moest uitdrukken voor alles wat haar overkomen was sinds ons vorige bezoek. Ze heeft nu een nieuw, schoon, droog en veilig huisje, 6 van haar kleinkinderen worden gesponsord met schoolgeld en ze hoeft niet meer de hele dag te sjouwen met Gift, haar ernstig gehandicapte kleinkind. Zij heeft een rolstoel gekregen, dit alles dankzij een aantal geweldige donateurs! Bovendien verdient zij dankzij haar handeltje in visjes een behoorlijk inkomen, zodat zij haar kinderen ook kan voeden. Ze zei dat ze nu weer van zichzelf hield.

We hebben het vast al eens eerder vermeld. Maar de selectie van de grannies die een nieuw huisje krijgen gebeurt niet door ons, maar door de grannies zelf. Alle grannies die aangesloten zijn bij Pefo Uganda komen elke week bij elkaar. Wij werken met halfjaarcontracten. Als we weten hoeveel grannies een huisje kunnen krijgen voor het volgende contract, gaan ze tijdens deze bijeenkomsten gezamenlijk bepalen welke grannies in aanmerking komen voor een nieuw huisje. Elke groep heeft een leidster. De leidsters van alle groepen komen dan bij elkaar en nemen de uiteindelijke beslissing. De staf van Pefo bekijkt dan nog of de geselecteerde grannies voldoen aan de criteria: een heel slecht huisje, een aantal kleinkinderen waar ze permanent voor zorgen en ze moeten minstens twee jaar lid zijn van Pefo Uganda.

Soms kom je tijdens de bezoeken aan de grannies kinderen tegen die wel heel erg gemotiveerd zijn om naar school te gaan. Maar waarvan de oma geen geld heeft om het schoolgeld te betalen. Zo’n kind is Timothy. Hij viel op omdat hij behoorlijk goed Engels sprak, wat bij de meeste kinderen niet het geval is.

Hij zit in P7, wat betekent dat hij in de laatste klas van de basisschool zit. Hij doet binnenkort eindexamen. Maar wat moet hij daarna? Zijn oma kan de middelbare school niet betalen. We hebben daarom besloten om hem gedurende vier jaar te sponsoren, mits hij goede cijfers haalt. Het sponsorgeld zit in een fonds dat een gulle gever heeft gevuld met een behoorlijk bedrag. Wat fijn dat we hierdoor deze jongen kunnen helpen.

Het sponsoren van schoolkinderen gaat een steeds groter onderdeel worden van ons project. Een schoon, droog en veilig huisje is de basis, maar onderwijs voor de kleinkinderen is van essentieel belang om uit de armoedespiraal te komen. Klaske, één van de Friese grannies houdt zich hiermee bezig. Zij schrijft hierover het volgende:

Het zijn indrukwekkende bezoeken die wij deze week aan de gesponsorde kleinkinderen van diverse grannies brengen. We komen op veel verschillende scholen, we zien kinderen van vier tot achttien jaar, vrolijke kinderen, verlegen kinderen, slimme kinderen, kinderen die de leerstof nog heel moeilijk vinden, maar allemaal zijn ze blij dat ze naar school kunnen gaan. De meeste kinderen kennen ons al van vorige bezoekjes, maar een enkeling zien wij voor het eerst.

Vooral de oudere gesponsorde kleinkinderen beseffen heel goed welke unieke kans hen door de sponsering geboden wordt. “I lost all hope”, vertelde Shakira ons. Nu doet zij haar eindexamen van de Secondary school en in februari 2024 begint zij aan haar opleiding tot kleuterleidster. Sommige kinderen proberen zelf hun schoolgeld bij elkaar te sprokkelen door ‘on and off’ naar school te gaan. Een paar dagen suikerriet kappen en wat verdienen en dan mag je zoals Mbidde drie dagen lang weer door de schoolpoort naar binnen gaan.  Of Nangobi Rashida, zij werd steeds weer van school naar huis gestuurd omdat zij haar schoolgeld niet had betaald, maar elke dag ging zij toch weer stiekem achter in de klas zitten in de hoop dat de leerkracht haar niet op zou merken. Zij mocht echter niet het overgangsexamen van S.1 naar S.2 doen, tot wij besloten haar schoolgeld van het jaar 2023 alsnog te betalen. Nu mag zij volgende week ook haar afsluitende examen doen. Elk kind heeft zo zijn of haar eigen verhaal, maar allemaal hadden zij zonder sponsoring geen enkele kans gehad naar school te gaan.

Pefo Uganda richt zich op 5 aspecten, te weten huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg, toegang tot krediet en spaargeld en empowerment van de grannies. Met dat laatste wil Pefo Uganda de grannies weerbaarder maken, zodat ze o.a. opkomen voor hun rechten.

Grannies microkrediet:

Op het gebied van toegang tot krediet en spaargeld hebben de laatste tijd de nodige veranderingen plaats gevonden. Het mooiste is wel dat de grannies het heft zelf in handen hebben genomen. Eén van de mensen die met ons mee was op deze reis komt zelf uit het bankwezen en heeft gesproken met de twee grannies die de leiding hebben. Hij schrijft er dit over:

In 2015 startte Pefo Uganda een eigen “bank”, omdat grannies in Oeganda gediscrimineerd worden bij het krijgen van een zakelijke lening. Deze “bank” was aanvankelijk een succes. Tijdens de corona periode vielen handel en inkomen echter weg, waardoor ook afbetaling van leningen stil kwam te liggen. Het werd zelfs zo erg dat uiteindelijk werd besloten door alle leningen een streep te zetten.

Sinds december 2022 maakt de bank een nieuwe start. Dit keer zijn het de grannies zelf die het beheer en bestuur voeren. Voor de bank is een eigen onderneming geregistreerd en ook een eigen bankrekening geopend. Enkele tientallen grannies stortten reeds het minimale ledengeld  (10.000 shilling, ongeveer 2,50 euro) en vervolgens periodiek een paar duizend shilling op hun eigen spaarrekening. De totale inleg bedraagt momenteel 3 miljoen shilling (ongeveer 750 euro) en alles is zeer nauwkeurig vastgelegd in een kasboek met een ledenadministratie. De leden zelf hebben een spaarbankboekje.

De leden kunnen een lening aanvragen wanneer de kas is aangegroeid tot 5 miljoen shilling. De leningen bedragen veelal enkele honderdduizenden shillings en kennen een korte looptijd met een rente van circa 5%. Voor de oprichting van de bank en de administratie volgden de grannies een cursus. Het resultaat mag er zijn. Voor wat betreft de looptijd van de leningen, hoogte van de rentes  en bijvoorbeeld het risicobeheer zullen nog enkele trainingen volgen.

Donateurs kunnen met een gift helpen de kredietportefeuille uit te breiden.

De naaiclub:

Een hoogtepunt tijdens deze reis was de modeshow die de grannies van de naaiclub gaven. Gedurende 4 dagen zijn ze onder de bezielende leiding van Bea bezig geweest met het maken van een traditionele jurk, een gomesi genaamd.

Bea schrijft hierover het volgende:

Zingen, dansen en kleding maken gaan heel goed samen in Oeganda. Ik had er wel zin in dat eens mee te  maken en ben met Grannies2GraniesFriesland naar Oeganda  gegaan. Ik kon na aankomst op het PEFO project, dat door Grannies2GranniesFriesland wordt ondersteund, direct beginnen met het geven van naailes. De 12 grannies van de PEFO naaigroep hadden aangegeven dat ze een traditionele Oegandese jurk wilden maken, een zgn. gomesi. Op YouTube stond een instructiefilmpje ” how to make a gomesi”  zodat ik daar iets over wist te vertellen. Na 4 dagen hard werken, veel zingen en dansen hadden we ons doel bereikt! Tussen 1 en 2 hadden de grannies even een pauze, maar verder was het: patronen overnemen, stof knippen en naaien maar  (op trapnaaimachines). We hebben aan het einde van de 4e dag een modeshow gehouden voor alle Nederlanders die met deze projectreis mee waren gegaan en de PEFO staf (die voor passende muziek zorgde). De show was heel succesvol. De grannies voelden zich zelfverzekerd genoeg om hun creatie op ludieke wijze te presenteren. Gelukkig zijn er opnames van dit gebeuren zodat meer mensen hiervan kunnen genieten. We hopen dat de grannies deze jurk nu voor andere mensen kunnen gaan naaien en zo geld kunnen verdienen.

Het is fijn om te kunnen meewerken aan het opbouwen van de zelfredzaamheid van de grannies in Oeganda.

Scholenproject, deel 2:

In de tussentijd ging Klaske onverdroten verder met het bezoeken van scholen en schoolkinderen die via ons gesponsord worden. Zij schrijft hierover het volgende;

Na drie weken schoolbezoeken afleggen en gesprekjes met bijna 180 gesponsorde kleinkinderen van de grannies kijken we met verbazing en trots naar wat er in zes jaar is bereikt. Eén jaar na de overstap van een overvolle klas op een ‘government’ school, naar een veel kleinere klas op een ‘privat’ school, kunnen we plotseling zonder tussenkomst van Judith Akello (staflid van PEFO) gesprekjes voeren met de kleinkinderen van granny Janet Nanumbya en granny Rose Kaudha. De Lukolo Junior school heeft in één jaar een klein wondertje verricht.

Als je hun vorige school en de Lokolo Junior qua gebouw vergelijkt zou je het tegendeel verwachten. “The structure is not important” houdt Judith Akello ons steeds voor, “the teachers are important”. Wij zijn overtuigd van haar gelijk.

Vrijwel zonder uitzondering zijn de gesponsorde kleinkinderen blij dat zij naar school mogen gaan. Zij hebben geen zorgen of hun grootmoeders het schoolgeld wel kunnen betalen. Zij hebben, een enkeling daargelaten, elke dag een maaltijd op school, waardoor de honger hen niet versuft. Elke sponsor zou eens even om het hoekje van het klaslokaal van zijn of haar sponsorkind moeten kunnen kijken. Twaalf van de gesponsorde kinderen hebben dat voorrecht deze week mogen meemaken

Het is een hele belevenis voor zowel de sponsor als de kinderen en de grannies. Wij hopen dat de andere sponsors door het lezen van de verslagen en het bekijken van de foto’s ook een goede indruk van hun kind(eren) krijgen. Foto boven op de vorige pagina: de kleinkinderen van granny Janet Nanumbiya, foto onder De Lukolo Junior School

Zadenproject:

Behalve vier Friese grannies is er ook een aantal donateurs en belangstellenden meegegaan. Eén van hen is Piet, een paprikakweker uit het Westland, die samen met zijn vrouw Els eens wilde gaan kijken wat de Friese grannies bereikt hadden in Oeganda.

Piet had begin van dit jaar contact gezocht met RijkZwaan, een groot groenteveredelingsbedrijf in De Lier. Hij heeft het voor elkaar gekregen dat RijkZwaan Pefo Uganda de komende jaren gaat sponseren met het opzetten van een grote tuin en het bouwen van een kas. Zij leveren het zaad hiervoor en hun distributeur in Oeganda, Holland Green Tech levert de know how. Het is de bedoeling dat de grannies op deze manier toegang krijgen tot beter en meer voedsel.

Piet schrijft hierover het volgende:

Op onze eerste dag in Oeganda ben ik meteen op de tuin wezen kijken. Het was interessant om te zien hoeveel er al bereikt is. De opkweekruimte met zaadpluggen stond er gezond bij. Op het land is intussen niet alleen tomaat geplant, maar ook aubergine, witte kool, sperzieboontjes en paprika’s. De kolen in diverse plantingen stonden er gezond bij, alleen de grond was erg ongelijk. Vooral de tomaten hadden grote problemen in wegval en groeiomstandigheden. Er was slechts een klein oppervlak met paprika’s. Maar dat was om te kijken wat er gebeurde met deze teelt in de buitenlucht. Dat zag er slecht uit. Maar dit was alleen maar leerzaam. De boontjes zagen er gezond uit.

Verderop in de week had ik een afspraak met Joseph en Martha van Holland Green Tech. Justine, de coördinator van het project en Khasim, de man die de leiding heeft over het zadenproject, waren er ook bij. We hebben de tuin bekeken en samen hebben we doorgenomen welke verbeteringen er nodig zijn. De conclusie is dat we de grond, de plantafstand en het gewasonderhoud moeten verbeteren. Daar kan Pefo Uganda gelijk mee aan de slag en bij vragen of problemen kan er contact met Holland Green Tech opgenomen worden. Indien nodig komen ze langs.

Medisch kamp:

Elk jaar als wij een bezoek brengen aan het project wordt er een medisch kamp georganiseerd. Een paar van onze sponsoren willen graag dat hun bijdrage voor medische doeleinden gebruikt wordt. En dat komt goed uit, want de toegang tot medische hulp voor de grannies is slecht. Tijdens het medische kamp van dit jaar konden 470 grannies zich met hun klachten tot diverse artsen wenden. Na medisch onderzoek konden ze met een recept langs gaan bij de “apotheek”, een tafel vol medicijnen.

Project Busia:

Elk jaar tijdens ons bezoek aan het project in Jinja, gaan we ook met de bus van het project naar Busia. Dat ligt tegen de grens met Kenia aan. Daar is een dependance van Pefo Jinja. Hier wordt vooral de nadruk gelegd op tienermoeders en kinderen. Er is een school gebouwd door één van onze donateurs. Deze ziet er prachtig uit. Sinds kort is er ook een boarding afdeling aan verbonden. Net als in Jinja is er in Busia ook een bibliotheek op het project. Zowel de eigen school als veel scholen uit de omgeving maken hiervan gebruik. Ook brengen de mensen van de bibliotheek boeken rond in de omgeving. Ze hebben daarvoor een karretje gemaakt dat ze achter een brommertje aan kunnen hangen.

De kinderen en een granny groep stonden ons op te wachten, samen met de brassband die ook aan dit project verbonden is. Het werd een geweldige happening. De brassband speelde zowel het Wilhelmus als het Friese volkslied. De grannies en kinderen hadden een optreden voor ons ingestudeerd. Dat was genieten.

Overige activiteiten:

Naast de bovengenoemde activiteiten hebben we nog de stille krachten. De vrouwen die alle meegebrachte kleding netjes sorteerden in het winkeltje. De vrouwen die de grannies leerden mutsjes te haken. De vrouwen van het uitwasbaar maandverband en de solar cooking. De vrouwen die alle door de grannies gemaakte producten keurden en netjes klaar maakten om mee te nemen naar Nederland. De vrouwen die meehielpen in de bibliotheek, die de kinderen voorlazen, die heel veel armbandjes met ze maakten,, die spelletjes met ze deden, etc. Nu zult u denken waren er dan zoveel vrouwen mee? Nee hoor, maar vaak waren het dezelfde vrouwen in verschillende rollen.

Sportproject:

En last but not least willen we het sportproject noemen. Sinds een aantal jaren is er aan Pefo Uganda ook een sportproject verbonden, PESTI genaamd. De oprichter van het sportproject, de man van één van de Friese grannies, gaf tijdens ons bezoek sportlessen aan de schoolkinderen die naar de bibliotheek kwamen. Ook ging hij met een Duitse stagiaire naar diverse scholen in de omgeving om daar sportlessen te geven.

Onder de noemer van PESTI is een voetbalschool opgericht. Op dit moment zijn er 100 kinderen bij betrokken die één keer per week trainen en in het weekend een wedstrijd spelen. Voor de grotere kinderen is er dringend behoefte aan voetbalschoenen van maat 38 tot 45. Mocht u nog voetbalschoenen in de kast hebben liggen die u niet meer gebruikt, dan houden we ons aanbevolen.

Vanuit de bibliotheek is een onderling voetbaltoernooi voor scholen georganiseerd en worden de gymlessen ondersteund. Ook de leraren van de scholen die gebruik maken van de bibliotheek en het personeel van de bibliotheek hebben een voetbalteam gevormd.

Gedurende het schooljaar werd er een voetbalcompetitie gehouden, die resulteerde in de finale tijdens onze aanwezigheid. Helaas viel deze door een enorme regenbui enigszins in het water.

Samengevat was het weer een enorme belevenis om op het project te zijn. Alle deelnemers van de reis hebben zich op zijn of haar eigen terrein geweldig ingezet, er is weer veel bereikt. De inzet en betrokkenheid van de staf van Pefo Uganda is bewonderenswaardig. We merken dat ze elk jaar professioneler worden.

Maar de uitdagingen zijn nog steeds groot. Er zijn nog heel veel grannies en kleinkinderen die in mensonwaardige omstandigheden leven. En er zijn nog heel veel kleinkinderen die niet naar school kunnen omdat er geen geld is voor de “schoolfees”.

We hopen dan ook dat u ons ook volgend jaar weer zult blijven steunen. Namens de grannies en de kleinkinderen willen we u hiervoor ontzettend bedanken.

Tijnje, november 2023

www.grannies2granniesfriesland.nl

Rekeningnummer: NL37 SNSB 0945 5212 51 t.n.v. Stichting ter ondersteuning van Pefo Uganda