Jaarverslag Grannies2GranniesFriesland 2024

2024 was het jaar waarin Oeganda aansluiting zocht bij de BRICS landen, het economische samenwerkingsverband dat werd opgericht door Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Inmiddels is er een flink aantal andere landen dat zich bij hen heeft aangesloten. Sinds 1 januari 2025 is Oeganda kandidaat-lid van BRICS. De hoop is dat dit de economische groei ten goede komt. In 2023 bedroeg die 5,3%. Voor 2024 zijn die op dit moment nog niet bekend. 

Deze toenadering is allerminst verbazingwekkend. De afgelopen jaren zag je al dat de relatie tussen Oeganda en een aantal, met name liberaal ingestelde landen, verslechterde. Dat kwam vooral doordat Oeganda in 2023 een uiterst strenge wetgeving tegen homoseksualiteit invoerde. Dit leverde een stevige reactie op van Westerse landen.

Nederland blijft, ondanks alles, een belangrijke handelspartner voor Oeganda. President Museveni, die zich tijdens de Koude Oorlog al niet liet verleiden om al te duidelijk een kant te kiezen, probeert die tactiek nu weer. Zijn uitspraak: ‘ik ben niet pro-West en ik ben niet proOost maar ik ben pro-Oeganda’ haalt hij nu weer van stal. Alle anti westerse retoriek ten spijt doet Oeganda vooral veel zaken met EU-landen – pas daarna komt China en ver daarachter Rusland. 

In februari bezocht een handelsmissie waar tien Nederlandse agrarische bedrijven aan deelnamen Oeganda. En elk jaar organiseert de landelijke krant The New Vision een competitie waarbij de tien beste Oegandese boeren uitgenodigd worden om een bezoek aan Nederland te brengen

Bijgaande foto is van een bezoek van de Nederlandse delegatie aan de grootste aardappelboerderij in Oeganda, vlakbij Masaka.

 Over een jaar zijn er weer presidentsverkiezingen – gepland voor januari 2026. De vorige keer gingen die gepaard met veel geweld tegen de oppositie en ook nu zijn de voortekenen ongunstig. Een belangrijke oppositieleider werd nota bene in buurland Kenia door de geheime dienst van de straat geplukt en thuis in Oeganda gevangen gezet, een tactiek om te laten weten dat opposanten ook in het buitenland niet ongestoord kunnen werken. President Museveni, aan de macht sinds 1986, is hard op weg naar zijn 40-jarige jubileum als staatshoofd terwijl zowel zijn zoon als zijn schoonzoon steeds nadrukkelijker presidentiële ambities krijgen

De meeste Oegandezen zullen de komende tijd de politiek zoveel mogelijk mijden en het is verstandig voor bezoekers om zeker niet te veel politieke vragen te stellen – dit kan gevaarlijk zijn voor de gesprekspartners. 

Als bovenstaande u enigszins angstaanjagend in de oren klinkt, kunnen wij u toch enigszins geruststellen. Oeganda is, zeker voor toeristen en ook vergeleken met andere Afrikaanse landen, een uitermate veilig en vriendelijk land. En als je je niet met politiek bezig houdt geldt  dit ook voor de inwoners van Oeganda. Maar nu gaan we naar het project zelf toe.

Verslag onderwijs 2024:

Net als vorig jaar willen we ook dit jaar weer beginnen met onderwijs. Hoewel de huisjes nog steeds de belangrijkste activiteit is van Grannies2GranniesFriesland gaan we ook steeds meer aandacht besteden aan het belang van onderwijs voor de kleinkinderen.

In het afgelopen schooljaar hadden 165 kleinkinderen van een granny in Oeganda het geluk dat ze werden gesponsord om naar school te kunnen gaan. Sponsoring houdt in dat voor deze kinderen het schoolgeld volledig wordt betaald. Naast het schoolgeld ontvangen alle kinderen een schooluniform, schriften, pennen en indien de school het eist ook schoolschoenen. Hiernaast krijgen de meeste gesponsorde kleinkinderen ook nog elke dag een beker pap in de ochtendpauze en een warme maaltijd rond een uur of één. 

Deze maaltijden zijn van het   grootste   belang, omdat  de meeste kleinkinderen in de ochtend met een lege maag het huis van hun oma verlaten. De kinderen van acht jaar en ouder zijn pas tegen vijf        uur weer thuis.

Zonder de schoolmaaltijden kunnen zij zich slechts met grote moeite concentreren op        de leerkracht en

de aangeboden leerstof. 

In het jaar 2024 werden in totaal 165 kleinkinderen gesponsord. De verdeling over de leerjaren was als volgt: 

Kleuters -6

Primary 1         – 9

Primary 2         – 20

Primary 3         – 29

Primary 4         – 21

Primary 5         – 23

Primary 6         – 18

Primary 7         – 6

Senior 1           – 6         

Senior 2           – 5

Senior 3           – 8

Senior 4           – 5

Senior 5           – 1

Vakopleiding – 8

Tijdens ons projectbezoek in oktober en november werden 41 kleinkinderen aan het sponsorprogramma toegevoegd. Hun sponsoring begint op 1 februari 2025. Deze nieuwe groep bestaat voor het overgrote deel uit kinderen die geheel op eigen kracht bijna hun schoolopleiding hebben kunnen voltooien, maar die in  de laatste klassen van de Secondary  School het schoolgeld niet meer kunnen betalen. Ook namen we negen kleinkinderen op in het programma die, via door PEFO aangeboden cursussen, een eenjarige vakopleiding gaan volgen. Aan deze opleidingen kunnen ook ‘school-drop-outs’ en tienermoeders deelnemen. 

Brian leert voor automonteur                 Gesponsorde kinderen op Lubani Secondary School

Voor deze 41 nieuwe sponsorkinderen hebben we dankzij de vele mensen die ons project een warm hart toedragen allemaal een sponsor kunnen vinden. We voelen ons ontzettend gesteund door alle sponsors. Zonder sponsors geen sponsoring. 

De vreugde van de oudere kleinkinderen die te horen krijgen dat ze gesponsord worden is niet in woorden te vatten. “I lost all hope” zei één van hen en dat zijn woorden die je raken.  

Tot slot willen we onze dank uitspreken aan de staf van PEFO. Zij staan het hele jaar door klaar om de kinderen zo goed mogelijk te begeleiden.  De kinderen in S.3 en S.4 worden ondersteund bij hun beroepskeuze en er worden ‘granny meetings’ belegd om ook de grootmoeders te betrekken bij het onderwijs aan hun kleinkinderen. We zijn dankbaar voor de goede samenwerking.

We kunnen terug kijken op een heel goed ‘onderwijsjaar’. Iedereen heel veel dank daarvoor.

De beide bibliotheken:

Aansluitend bij het stukje over onderwijs willen we graag iets vertellen over de bibliotheken.  Tot eind 2023 werden zowel de bibliotheek op het project in Jinja als de bibliotheek op de dependance in Busia gefinancierd door de Canadese Stephen Lewis Foundation. Deze stopte daar begin 2024 echter mee wegens gebrek aan voldoende financiële middelen. Dat was een grote schok voor Pefo Uganda, want de bibliotheken zijn wel een heel belangrijk onderdeel van het project. Elk jaar brengen duizenden kinderen een bezoek aan de beide bibliotheken, meestal in schoolverband. Dit omdat er heel weinig leermiddelen zijn op de scholen zelf. In de bibliotheken zijn de schoolboeken aanwezig die de scholen zelf vaak niet hebben. Ook zijn er veel gewone leesboeken en speelgoed voor de kleintjes. 

Gelukkig vonden wij Stichting de Waterlander bereid om de financiering van de beide bibliotheken voor 5 jaar op zich te nemen. Wat een opluchting was dit voor ons en vooral voor Pefo Uganda. 

De kinderen van de scholen uit de buurt komen lopend naar de bibliotheek, maar de kinderen van verder af gelegen scholen worden met de bibliotheekbus gehaald en teruggebracht.

Tijdens de vakanties en na schooltijd komen ook veel kinderen naar de bibliotheek toe om te lezen of om informatie op te zoeken op de computers. 

Wat ook een heel mooie ontwikkeling is, is het verschijnsel boekenkisten. Zowel in Jinja als in Busia worden kisten met boeken naar diverse locaties in de regio gebracht waar Pefo Uganda werkt. In die kisten zitten heel veel boeken die uitgeleend worden aan de kinderen die in de buurt van die locaties wonen. Ook de oma’s zijn betrokken bij dit boekenproject. Elke twee weken rouleren deze boekenkisten. 

Hoe gaat het verder op het project in Oeganda?

2024 was weer een mooi jaar voor Grannies2GranniesFriesland. Mooi in de zin dat we weer veel konden betekenen voor de grannies en hun kleinkinderen in Oeganda. Naast de bouw van weer de nodige huisjes zijn er ook nog veel andere activiteiten gaande. Maar we beginnen met de huisjes. Gedurende de eerste jaren van ons bestaan als Grannies2GranniesFriesland concentreerden we ons voornamelijk op de bouw van de huisjes. 

Het afgelopen jaar konden er dankzij al onze donateurs weer 45 huisjes gebouwd worden. Daarmee komen we op een totaal van 370 huisjes gedurende de afgelopen 13 jaar.  Hieronder ziet u een aantal foto’s van de diverse stadia van de bouw van de huisjes, te beginnen met de oude situatie met alleen nog de bouwmaterialen op de grond voor het huisje. Dan een foto met een uitgegraven fundering, gevolgd door een foto van een half afgebouwd huisje. En tenslotte blije kleinkinderen voor het nieuwe huisje.

Elk half jaar maken we een contract op met Pefo Uganda over het aantal te bouwen huisjes. Het aantal huisjes hangt af van de hoeveelheid geld dat we gedurende het halve jaar daarvoor hebben mogen ontvangen van onze donateurs. Het hele bouwproces duurt een paar maanden, maar omdat niet alle huisjes tegelijk gebouwd kunnen worden, duurt het over het algemeen een half jaar voordat de huisjes van een bepaald contract klaar zijn. Zo is er bijvoorbeeld maar één vrachtauto die de materialen naar de diverse plekken waar huisjes gebouwd worden kan vervoeren. En vanwege de leeftijd van de vrachtauto staat deze ook nogal eens in de garage. En dan kan de vrachtwagen in de regentijd ook niet bij alle huisjes komen omdat de “wegen” dan veranderd zijn in modderpoelen. Dit zijn een paar voorbeelden van de uitdagingen waarmee de mensen van Pefo Uganda elke dag weer te maken hebben. Dat kunnen wij ons niet voorstellen in ons goed georganiseerde landje……

Tijdens één van deze ritjes raakte de vrachtwagen van de weg. Voordat hij weer op de weg getrokken kon worden moest eerst al het zand dat hij vervoerde eruit.

Tijdens ons projectbezoek in november van het afgelopen jaar kwamen wij ook vast te zitten in de modder met ons busje. Daar stonden we dan in the middle of nowhere. Geen ANWB om te bellen. Gelukkig kwamen er een paar mensen langsgelopen die meteen mee gingen helpen om met de hand het busje uit te graven….. Het duurde even, maar uiteindelijk is het gelukt!

Solar cooking project:

Ook in 2024 zijn er weer 40 cookits en 40 houtbesparende oventjes aan 40 grannies gegeven. Zowel in maart als in juni werden 20 grannies uit de 12 granny groepen bij elkaar gebracht om een workshop te volgen. De hele dag kregen ze  onderricht in het gebruik van de cookits, hoe ze er mee om moeten gaan wat koken betreft, maar vooral ook hoe ze de cookits goed moeten opbergen.

Op het eind van de dag werd er een quiz gedaan en de 5 grannies die het beste resultaat hadden, kregen ook een haybasket. Dit is een door de granny naaigroep gemaakte hooimadam, waarin het eten in een pan kan garen. We willen deze vorm van milieuvriendelijk en brandstof besparend eten bereiden ook onder de grannies bekend maken.

De grannies zijn zeer enthousiast over de verschillende mogelijkheden van koken. Vooral op zonnige dagen kan er van alles in de cookit bereid worden. De ene granny vertelt dat ze er eieren in kookt, de ander water voor de thee en weer een ander maakt haar hele groenteprutje er in klaar. Ze vinden het fijn dat ze zo hout of houtskool besparen en het geeft zoveel minder rook dan koken op de traditionele manier. Vooral de combinatie van de cookit en het oventje voldoet erg goed. Ook grannies, die al 3 jaar geleden een cookit kregen, zeggen dat deze nog steeds gebruikt wordt en in goede staat is.

Uitwasbaar maandverband:

In januari hebben de grannies van de naaigroep 50 setjes uitwasbaar maandverband met tasje gemaakt. Deze setjes bevatten tenminste 2 pads en 6 inleggers. De 50 door de staf van Pefo Uganda uitgezochte meisjes waren scholieren die door ons gesponsord worden of meisjes die de bibliotheek regelmatig bezoeken en die kleindochters van de grannies zijn. De meisjes vertelden later dat het heel goed voor hun zelfvertrouwen is en dat ze hierdoor geen lessen meer hoeven te missen. 

In 2024 zijn acht workshops gegeven met in totaal 342 deelnemers. Vier workshops zijn gegeven aan grannies. Zij kunnen nu maandverband voor hun kleindochters maken. Drie workshops werden gehouden op scholen en één workshop werd gehouden in de bibliotheek voor jongeren die de bibliotheek bezoeken en leerlingen van het Vocational Training Centre van PEFO.

Alle deelnemers zijn heel enthousiast over dit project: behalve hoe ze het maandverband moeten maken, krijgen ze ook voorlichting over hoe zwangerschappen te voorkomen zijn.  Ook tonen de grannies  interesse om uitwasbare luiers voor zichzelf te maken. Het is mooi om te zien, dat de grannies zelf ook met ideeën komen.

SACCO

Verder is er natuurlijk ook nog SACCO, de bank die de grannies zelf hebben opgezet om kredieten te kunnen verlenen aan deelnemende grannies. Daarover is uitgebreid geschreven in het verslag van ons projectbezoek van eind vorig jaar. Er zijn op dit moment geen nieuwe ontwikkelingen te melden.

De actie voor granny Jaliat:

Tijdens ons projectbezoek kregen al onze donateurs en belangstellenden een noodkreet in verband met de situatie die we aantroffen tijdens ons bezoek aan granny Jaliat. Het betrof hier een oma met 12 kleinkinderen die er helemaal alleen voor stond. Ze was de wanhoop nabij. Ze had geen enkele hoop meer voor de toekomst en ook de kinderen stonden er radeloos bij. Eenmaal terug in het Lycklama rest home, waar wij verbleven, liet deze situatie ons niet los. We besloten een mail te sturen naar al onze contactpersonen met de vraag of ze een eenmalige bijdrage wilden doen voor deze oma en de 12 kleinkinderen. De respons was geweldig. Er is een bedrag van ruim 19.000 euro binnengekomen. Dit betekent dat de oudste twee meisjes een vakopleiding kunnen gaan volgen en dat er voldoende geld is om de andere

9 kinderen eerst de hele primary school te laten volgen en ze  later ook een vak te laten leren. We willen hierbij iedereen die hieraan bijgedragen heeft nogmaals heel hartelijk bedanken. U wordt jaarlijks op de hoogte gehouden van de resultaten van de kinderen door Klaske.

 

Het sportproject:

In 2024 is hard gewerkt aan de realisering van een eigen standaard voetbalveld. Dat is gelukt en het kon in november in gebruik worden genomen. Het ligt vlakbij PEFO. Daardoor is het vervoer van sportmateriaal aanzienlijk makkelijker geworden. Ook de finales van het Blue Lupin schoolsport toernooi (een activiteit van de bibliotheek in Jinja) konden op het eigen sportveld plaatsvinden. Dat was een feest: muziek, enthousiaste deelnemers en veel publiek. Het werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd op het PEFO-terrein. 

De voetbalacademie PESTI kan vanaf nu ook officiële wedstrijden spelen op het eigen veld.

PESTI kent een groeiende aanwas van vooral jonge spelers en er zijn meisjesteams. Een van de ambities voor volgend jaar is een voortzetting en kleine uitbreiding van het Blue Lupin schoolsport toernooi. Naast voetbal en atletiek komt er ook een netbaltoernooi. Netbal is een soort korfbal en wordt vooral door meisjes beoefend. Een andere wens is om bij het sportveld een eenvoudige accommodatie te bouwen, mede vanwege sportdeelname door meisjes. Het lerarenteam van het Blue Lupin project wordt steeds enthousiaster en werkt toe naar deelname aan regionale toernooien. 

Het was een goed jaar.       

Tijdens de finale van het schoolvoetbaltoernooi speelde de staf van Pefo een wedstrijd tegen de leraren. De staf in Heerenveen tenue verloor deze wedstrijd.

Het tuinenproject:

Met behulp van RijkZwaan, het groenteveredelingsbedrijf uit Nederland is er een grote kas gebouwd bij de groentetuinen van Pefo Uganda. Ook is er een pomp geïnstalleerd, waardoor het water via een heel systeem van slangen bij de groentes terecht komt.

Paprikaboer Piet uit het Westland die voor het tuinenproject het contact gelegd heeft met RijkZwaan heeft twee handfrezen opgeknapt en via Gered Gereedschap zijn die op het project aangekomen.

Naast het feit dat op de tuinen van Pefo veel zaailingen zijn geplant zijn er ook de nodige zaailingen uitgegeven aan diverse granny groepen. Te denken valt aan kool, tomaten, paprika’s, wortels, komkommer en aubergines. Wat wij tijdens ons bezoek aan het project wel zagen was dat de tomatenplanten er vaak slecht bij stonden. Daar werd een oplossing voor gezocht.

De grannies helpen met het opkweken van de zaailingen. De mensen, waaronder veel grannies, die in de omgeving van de pomp wonen kunnen ook gebruik maken van het water

Grannies2GranniesFriesland:

In 2024 is Ingrid ons team komen versterken, zodat we nu weer met 11 vrouwen zijn, gelijk aan het aantal Friese steden. Vergaderen met 11 vrouwen vergt veel van de voorzitter. Omdat we niet zo vaak vergaderen is onze agenda altijd heel vol. Dat maakt het vaak wat chaotisch. Maar ons voornemen in 2025 is om meer discipline te betrachten tijdens deze vergaderingen. Gezellig is het altijd wel. We hebben afgelopen jaar drie keer vergaderd. Maar tussendoor is er heel veel app-verkeer en gaan de nodige mails over en weer. 

Het aantal lezingen dat we in 2024 gegeven hebben liep voor het eerst terug. We waren al een paar jaar verbaasd dat we nog steeds zoveel aanvragen voor lezingen hadden. Voor ons gevoel waren we al bij alle vrouwenverenigingen en ouderenbonden in Friesland op bezoek geweest. Wel werden we voor de tweede keer uitgenodigd bij een afdeling van Vrouwen van Nu. Ze waren nieuwsgierig naar de nieuwste ontwikkelingen op het project. U kunt ons dus gerust nog een keer uitnodigen, er zijn veel nieuwe ontwikkelingen op het project gaande. Naast 7 lezingen zijn we 8 keer aanwezig geweest bij de boekenbeurs in de Doopsgezinde kerk in Drachten. We hebben 14 keer op een markt of een braderie gestaan met onze stand. En we hebben 3 keer iets verteld over ons project tijdens of na een kerkdienst.

Van de 14 keren dat we met onze stand ergens gestaan hebben, was dat een keer in het Medisch Centrum Leeuwarden en een keer in het Antonius ziekenhuis in Sneek. Bij allebei de ziekenhuizen zijn we volgend jaar weer welkom. De spullen die we verkopen in de stands worden voor het grootste gedeelte gemaakt door de Oegandese grannies. Zij verdienen hierdoor weer wat extra geld voor eten en kleding voor de kleinkinderen

De Heilige Christoffelparochie in Woudsend en omgeving heeft tijdens de Vastenperiode veel geld opgehaald voor ons project. Van de opbrengst konden o.a. 2 huisjes gebouwd worden. Ook was er nog geld over voor het medisch kamp. Als aanvulling hierop hield de Mattheüsschool in Joure een sponsorloop voor de grannies en hun kleinkinderen in Oeganda. Die bracht een heel huisje op, plus nog extra geld voor onderwijs. Geweldig!!! 

Hulptroepen in Nederland:

Naast de 11 grannies die Grannies2GranniesFriesland vormen is er nog een groepje mensen dat regelmatig bijspringt met het geven van lezingen of helpt als we met een stand op een braderie of markt staan. Daarnaast zijn er wat mensen die op hun eigen manier ons project steunen. Zo breit en haakt Jeannette leuke dingen die ze verkoopt en de opbrengst overmaakt naar de grannies. Thea maakt borduurwerken af voor mensen die dat niet meer zien zitten. Als ze daar geld voor krijgt maakt ze dat over naar de rekening van de grannies. En Nellie heeft in het verleden honderden kaarten gemaakt en heel veel engeltjes gehaakt voor de grannies. We hebben wel besloten dat we voortaan alleen nog spullen uit Oeganda verkopen omdat we daarmee de grannies in Oeganda het beste kunnen helpen. Maar als u zelf een activiteit bedenkt die geld oplevert voor het project, zoals Jeannette of Thea, dan is dat natuurlijk prachtig.

We willen eindigen met deze drie super vrouwen. Maar we willen ook al onze donateurs bedanken voor hun geweldige inzet voor het project van de grannies en hun kleinkinderen in Oeganda. Het is fantastisch wat er in Oeganda bereikt is dankzij al deze donateurs. De blijdschap die we elke keer ervaren als een oma te horen krijgt dat ze een nieuw huisje krijgt of de dankbaarheid van een kind dat naar school mag is van zo’n grote waarde. Daar doen we het voor. We hopen dan ook dat u ons ook dit komende jaar weer zult steunen. U weet het, zonder u kunnen wij niets beginnen in Oeganda. Nogmaals heel veel dank.

Tijnje, februari 2025