Jaarverslag 2022 Grannies2GranniesFriesland

Dit jaarverslag willen we beginnen met een korte schets van de huidige situatie in Oeganda.

De effecten van de oorlog in Europa gingen ook niet aan Oeganda voorbij. Hoewel er in Oeganda niet op gas verwarmd wordt en (nog) nauwelijks op gas gekookt, stegen de prijzen voor benzine en diesel flink, wat zorgde voor een behoorlijke inflatie. De voedselprijzen stijgen helaas altijd direct mee met de kosten van brandstof. Nog altijd leeft 41 procent van de Oegandezen onder de armoedegrens, die momenteel is vastgesteld op 1,74 euro per dag. Dat is een maandinkomen van zo’n 54 euro. Dit percentage is tijdens de Covid-periode iets gestegen.

Oeganda zegt inmiddels klaar te zijn voor olieproductie, maar daarvoor moet eerst een zeer dure en riskante pijplijn worden aangelegd, vanuit het kwetsbare Murchison National Park naar Tanzania. Het land hoopt dat deze leiding in de komende twee jaar wordt gebouwd, maar de vraag is of westerse bedrijven deze investering in fossiele brandstof nog willen maken. De Oegandese regering hoopt echter dat het oliegeld ervoor kan zorgen dat de armoede fors afneemt.

De bevolking blijft stevig door groeien, er komen ieder jaar bijna anderhalf miljoen Oegandezen bij. Eind 2021 bestond de Oegandese bevolking volgens de Wereldbank uit 45.8 miljoen mensen.  De lijn doortrekkend kunnen we ervan uit gaan dat dat inmiddels rond de 47 miljoen ligt. Ter vergelijking: tijdens het eerste bezoek van Ria aan Oeganda in 2007  woonden er nog 29 miljoen mensen in Oeganda. Sindsdien is zijn er dus 18 miljoen mensen bij gekomen: grofweg de populatie van Nederland.

toegang tot voedsel en andere basisbehoeftes. We zijn in onderhandeling met een grote zaadleverancier in Nederland. Deze heeft toegezegd gratis zaden te willen verstrekken aan de grannies. We hopen dat dit in 2023 zijn beslag gaat krijgen.

Veel dingen veranderen in Oeganda, behalve het leiderschap. President Yoweri Museveni is inmiddels 37 jaar aan de macht, sinds januari 1986. De volgende verkiezingen zijn in 2026 en de grote vraag is of de 78-jarige leider er nog een termijn aan vast wil plakken. Inmiddels behoort Museveni tot de langst regerende leiders ter wereld. De oppositie krijgt erg weinig ruimte. Ook in 2022 werden er geregeld leden van de oppositie, vaak hardhandig, gearresteerd, gevangen gezet in geheime gevangenissen en/of gemarteld. Interessant is dat de zoon van President Museveni, generaal Muhoozi, steeds explicieter aangeeft zelf een gooi naar het presidentschap te willen gaan doen.

Jaarverslag onderwijs  2022:

Omdat onderwijs een steeds belangrijker onderdeel wordt van ons project volgt hier eerst een overzicht van onze activiteiten op dit gebied.

Gedurende schooljaar 2022 groeide het aantal gesponsorde kleinkinderen van de grannies van 128 naar 166. Deze leerlingen zijn kleinkinderen van 52 verschillende grootmoeders.

De gesponsorde kleinkinderen zijn als volgt over de scholen verdeeld:

• Nursery                                  14        (kleuterschool)
• Primary school                       126      (basisschool)
• Secondary school                   16        (middelbare school)
• Vocational training                 8          (lagere beroepsopleiding)
• Hogere beroepsopleiding       1
• Universiteit                             1

Een grote verandering in het afgelopen schooljaar was dat vrijwel alle gesponsorde kleinkinderen een maaltijd op school kregen. Meestal betekent dit dat zij rond tien uur een beker pap krijgen en dat zij gedurende lunchtijd op school van een volwaardige warme maaltijd kunnen genieten. Voorheen verlieten de meest kleinkinderen ’s ochtends vroeg met een lege maag het huisje van hun oma, om vervolgens pas na thuiskomst hun eerste en vaak enige maaltijd van de dag te krijgen. Voor middelbare scholieren betekende dit dat zij pas aan het eind van de middag rond half zes hun eerste maaltijd kregen en de hele dag hadden moeten studeren met een lege maag. Zowel grannies als kleinkinderen geven aan dat deze maaltijd een wereld van verschil betekent.

Judith Akello, stafmedewerkster van Pefo Uganda, zorgde in 2022 drie keer voor een verslag betreffende de schoolresultaten van elk kleinkind. In december 2022 bleek dat er zeven kleinkinderen een klas moesten overdoen en dat er vijf kleinkinderen voorwaardelijk over gingen naar het volgende leerjaar. Alle overige kleinkinderen gaan in januari 2023 beginnen aan het volgende leerjaar. Dankzij extra lessen na schooltijd behoorden enkele van de gesponsorde kleinkinderen al tot de beste leerlingen van hun klas.

De gesponsorde kleinkinderen zaten op 22 verschillende scholen. Dit waren zeventien nursery en primary  scholen en vijf secondary scholen. Van deze scholen waren tien een regeringsschool en twaalf waren ‘privat schools’. Geen van de kleinkinderen zat op een community school. Als een kleinkind van een granny op een community school zit, dan wordt met de aanvang van de sponsoring een overstap gemaakt naar een regeringsschool of een ‘privat school’. De leerlingen van een community school doen geen eindexamen, waardoor de weg naar een vervolgopleiding of een vervolgschool voor hen niet tot de mogelijkheden behoort.

In oktober 2022 hadden wij een persoonlijke ontmoeting met alle gesponsorde kleinkinderen. We maakten foto’s en verslagen voor de sponsors. We voerden correspondentie met 56 verschillende sponsors. De sponsors steunden 1 tot 18 kleinkinderen. De sponsorbijdragen  varieerden  van € 90,- tot ruim € 3000,- per jaar per sponsor.

Sponsoring van een leerling op de nursery of de primary school kostte ongeveer € 150,- per jaar, dat was inclusief de schoolmaaltijd. De kosten voor een leerling op een secondary school waren € 250,- per jaar. Als een leerling intern was op de school, dan waren de kosten rond de € 500,- per jaar. Beroepsopleidingen bij PEFO waren aanzienlijk goedkoper dan beroepsopleidingen bij Nile Vocational intitute en bij Answer College. Een jaar aan een universiteit in Kampala kostte rond de € 3000,- per jaar. Dat was inclusief huisvesting, voeding en schoolbenodigdheden.

We kunnen heel tevreden terugkijken op de sponsortrajecten in 2022 en op de samenwerking met de staf van PEFO Uganda.

Huizenbouw 2022 en Omroep MAX:

In 2022 zijn er 60 huisjes gebouwd, een absoluut record. Dit grote aantal huisjes is voor een groot deel te danken aan de uitzendingen van MAX Maakt Mogelijk. We zijn Omroep  MAX hier ongelooflijk dankbaar voor. Eind 2021 zijn voor de laatste keer opnames van de grannies in Oeganda gemaakt voor de programma’s van MAX Maakt Mogelijk. Dit betekent niet dat Omroep MAX ons niet langer steunt. We staan nog steeds vermeld op de website van MAX Maakt Mogelijk en het afgelopen jaar zijn er nog diverse herhalingen van uitzendingen geweest. Vanaf het begin was Omroep MAX duidelijk naar ons toe: ze zouden slechts eenmalig een uitzending aan ons project wijden, dit omdat ze al de nodige langlopende verplichtingen hebben in Oost Europese landen. Maar omdat de reacties op deze uitzendingen zo overweldigend waren, heeft Omroep MAX wel vier uitzendingen over het project gemaakt!

Dit betekent wel dat het aantal te bouwen huisjes behoorlijk minder zal gaan worden. Maar gelukkig hebben we aan de uitzendingen een aantal fantastische sponsoren overgehouden die ons blijven steunen. En het dwingt ons om op zoek te gaan naar nieuwe sponsoren. Mocht iemand een idee hebben wat betreft een nieuwe  potentiële sponsor, dan horen we dat heel graag van u. Het betekent wel dat we eind 2022 met uw hulp 260 huisjes hebben kunnen financieren en dat is meer dan we ooit voor mogelijk hebben gehouden!

Hieronder volgen een paar foto’s van granny Federesi. Het verschil tussen haar oude situatie en haar nieuwe situatie is enorm.

 Op de eerste foto links ziet u Federesi in haar oude huisje.

Op de volgende ziet u de hele familie op de veranda van hun nieuwe huisje zitten.

En aan de weg staat een stalletje met veel groente en daarnaast zelfs nog een tafel vol vis. Door deze handel kan Federesi haar kinderen naar school laten gaan.

Projectbezoek:

In oktober hebben we weer een bezoek gebracht aan het project in Oeganda. Deze keer waren we met 9 grannies, 4 echtgenoten en 2 zeer betrokken sponsoren. Uiteraard was de gehele reis weer op eigen kosten. Klaske bezocht alle gesponsorde kinderen en hun scholen, Ria bezocht alle grannies die het afgelopen jaar een huisje hebben gekregen of nog gingen krijgen. Ze werden bijgestaan door de andere grannies. Van alle bezoeken werden verslagen gemaakt voor de sponsoren.

Tegelijkertijd werd er in de bibliotheek een heel programma gedraaid voor 40 kinderen ’s morgens en 40 kinderen ’s middags. Al kwamen er soms ook wel 80 kinderen in plaats van 40…. Elke dag komen er schoolklassen met kinderen van scholen uit de buurt naar de bibliotheek van het project. Daar zijn boeken, zowel studieboeken als leesboeken aanwezig, plus speelgoed, vooral veel Lego en Kapla. Het speelgoed is allemaal ooit meegenomen door ons. Op de scholen zelf is nauwelijks lesmateriaal aanwezig voor de leerlingen, dus de bibliotheek is een paradijs voor ze.

Helaas worden niet alle mogelijkheden die deze bibliotheek kan bieden optimaal benut. Daarom hadden we een circuit gemaakt bestaande uit vier onderdelen: muziek, sport, spelen, lezen. Gedurende drie dagen werd dit programma ’s ochtends en ’s middags uitgevoerd  met medewerking van onze hele groep. Dit waren pittige dagen, maar de kinderen (en wij ook) hebben ontzettend genoten. We hopen dat de medewerkers van de bibliotheek dit systeem zullen voortzetten.

Het Lykclama rest home:

Ook gedurende deze reis verbleven we weer in het Lycklama rest home. Het is zo fijn om op het project zelf te kunnen verblijven. Voorheen waren we steeds veel tijd kwijt aan reistijd en nu kunnen we steeds meteen aan de slag. We worden altijd enorm verwend als we daar zijn. En sinds de nieuwe manager is aangetreden loopt alles ook op rolletjes.

Bovendien brengt ons verblijf daar weer geld in het laadje, zodat de grannies, waar het rest home uiteindelijk voor bedoeld is, daar kunnen bijkomen van hun zware taak.

In 2022 verbleven in totaal 440 grannies gedurende een aantal dagen in het Lyclama rest home. Ook waren 2 grannies langer te gast: de ene granny moest herstellen van een operatie en de andere granny had een ernstige huidziekte. Ze moest er voor het herstel een tijdje luchtig bijlopen, maar dat zou ongepast zijn in haar eigen omgeving en dus was het Lycklama rest home een uitkomst voor haar.

Het is wel zorgelijk dat er nog zo weinig andere betalende gasten komen. Dit heeft deels nog te maken met de nasleep van het corona virus, aan de andere kant met de onbekendheid van het Lycklama rest home. Inmiddels is begonnen met het maken van een website en een folder. Hopelijk gaat dit helpen om meer betalende gasten te trekken. En misschien komen er in de toekomst ook weer stagiaires en vrijwilligers naar het project toe, die dan tegen gereduceerde prijs in het Lycklama rest home kunnen verblijven.

Medische kampen:

We hebben het dit jaar over twee medische kampen die gehouden zijn, de ene in Jinja en de andere in Busia, waar zich een dependance van het project bevindt. Ook de grannies daar kunnen vaak nergens terecht met hun medische klachten en ze waren dan ook ontzettend blij dat ook zij in 2022 de mogelijkheid hadden om een dokter te bezoeken. Dit kamp was mogelijk dankzij bijdrages van de PKN kerk Tijnje/Terwispel en de Doopsgezinde kerk in Drachten.

Busia ligt vlakbij de grens met Kenia. Deze regio is zo mogelijk nog armer dan de regio rondom Jinja. Dat komt met name omdat het hier veel droger en de grond veel armer is. Bijgaande foto’s zijn van het gehouden medische kamp in Busia.  

De Nayuku Junior Primary School:

Op het terrein van de dependance van Pefo Uganda in Busia heeft één van onze sponsoren, samen met zijn vrouw, een prachtige nieuwe school laten bouwen. Er zijn 3 nursery classes en 5 primary classes, 1 t/m 5. Er zijn 8 leerkrachten aangetrokken en een directeur. Het schooljaar in Oeganda loopt van januari tot eind december. De kinderen krijgen eind november vakantie, dan is het hun grote vakantie. In december 2022 heeft men besloten om er een boarding school van te maken: kinderen kunnen, als ze willen, daar ook permanent verblijven. Wij vinden dat vaak zielig voor jonge kinderen, maar in Oeganda willen veel ouders dit graag voor hun kinderen. Ze verwachten dat dit de prestaties van hun kinderen ten goede komt.

2022 waren er 108 leerlingen op de Nayuku Junior School, in 2023 verwacht men een behoorlijke toename van het aantal leerlingen. Er is echter nog gebrek aan alles: leermiddelen, speelmateriaal, ook voor buiten, sportmateriaal, etc. De ouders betalen schoolgeld voor hun kinderen, maar het bedrag is heel laag gehouden om zoveel mogelijk kinderen de kans te geven onderwijs te volgen. Dus uw steun is van harte welkom.

Het maandverband project:

Het gebrek aan maandverband leidt geregeld tot schooluitval van meisjes in Oeganda. Dit geldt natuurlijk ook voor de kleindochters van de grannies verbonden aan het project. Wegwerpmaandverband is helemaal onbetaalbaar. In de praktijk betekent het dat veel meisjes in een periode van drie maanden zo’n drie weken schoolverzuim hebben.

Daarom hebben we aangeboden om een aantal keren een workshop uitwasbaar maandverband te financieren. Tijdens deze workshops kon dan meteen seksuele voorlichting gegeven worden. Officieel is het verboden om op scholen seksuele voorlichting te geven. Een gemiste kans vinden wij gezien de enorme geboorte-explosie in Oeganda. Maar in bedekte termen kan je toch een boel bespreken. De eerste keer werd de workshop gegeven door een Oegandese organisatie, maar al heel gauw nam Susan, stafmedewerkster van Pefo Uganda dit over. Ze deed dat in samenwerking met naaileraar Soweed, die zich als vrijwilliger aangemeld had.  Zijn oma was één van de grannies die betrokken waren bij het project en nu wilde hij graag iets terugdoen voor Pefo.

In 2022 zijn er tenminste 20 workshops gegeven aan ongeveer 300 jongeren, jongens en meisjes, zowel leerlingen uit het basisonderwijs als uit het middelbaar onderwijs. Ook waren er een aantal grannies bij betrokken. En er zijn al 24 leerlingen die andere kinderen geleerd hebben deze pads te maken. In principe worden de pads met de hand genaaid, maar de betere naaisters en de grannies kunnen ze nu ook op de naaimachine maken. Gezien het succes van de workshops en het grote belang van maandverband voor de meisjes, gaan we hier in 2023 ook mee door.

Het solar cooking project:

In oktober 2021 waren wij reeds begonnen met het solar cooking project. In Nederland waren we in aanraking gekomen met een organisatie, KoZon genaamd, die koken op zonne-energie stimuleert in derde wereld landen. Zij brachten ons in contact met Maimuna, een jonge vrouw die vlak bij het project van Pefo Uganda woont. Zij maakt cookits. Een cookit is een soort kartonnen doos, beplakt met aluminiumfolie. Daarin zet je een pan met eten, gewikkeld in special hittebestendig plastic. En dan moet je een paar uur wachten tot het eten gaar is. De eerste workshop werd in oktober 2021 gegeven door Maimuna. Twintig grannies namen hieraan deel.  Na afloop kreeg elke granny zo’n cookit mee naar huis. Ook kregen alle grannies een hout besparend oventje, want de zon schijnt niet alle dagen in Oeganda.

In december volgde de tweede workshop met dezelfde grannies, tijdens deze workshop moest ze laten zien of ze er mee overweg konden.

In 2022 zijn we op deze manier door gegaan . Er werden wederom 2 workshops gegeven aan 20 grannies. Tijdens ons bezoek aan het project in oktober 2022, gaven de grannies zelf een demonstratie aan ons. Ze bereidden die ochtend (gelukkig scheen de zon) met zijn allen een hele maaltijd voor henzelf in de cookits en op een oventje.

De grannies zijn erg enthousiast over de cookits. Het bespaart hen uiteraard de aanschaf van hout of houtskool, maar de cookits zijn ook gemakkelijk mee te nemen naar bijvoorbeeld het land waarop ze werken. Tijdens het werken wordt het eten alvast gaar.

Van te voren werden we wel gewaarschuwd, dat deze hele nieuwe manier van koken misschien te moeilijk voor de grannies zou zijn. Maar omdat de grannies die een cookit krijgen allemaal twee keer een workshop moeten volgen, blijkt dit gelukkig geen probleem te zijn. Ook zijn er al 4 grannies die in hun gemeenschap andere grannies leerden om op deze manier  te koken.

Er is duidelijk behoefte aan deze manier van koken, het is energie en geld besparend. Ook hoorden we dat de grannies die op deze manier koken, minder last hebben van oogproblemen.

In totaal hebben nu in 2021 en 2022 40 grannies zowel een cookit als een hout besparend oventje gehad. Eind 2022, tijdens de vastenperiode heeft de Doopsgezinde kerk in Aalsmeer  4 collectes gehouden voor dit project. De opbrengst in verdubbeld door de Stichting Ontwikkelings Samenwerking Aalsmeer. We kunnen nu zeker twee jaar vooruit met dit project!

PESTI, het sportproject:

Eén van de doelstellingen van Pefo Uganda is het ondersteunen van onderwijs in de regio. Sinds 2018 hoort daar ook sportontwikkeling bij. Eén van de echtgenoten van de Friese grannies, voormalig sportleraar, richtte toen samen met een paar stafleden van Pefo Uganda PESTI op: PEfo Sports Talent Initiative. PESTI is een voetbalschool. Ze organiseren trainingen en nemen deel aan lokale en landelijke toernooien. Vanwege corona hebben alle activiteiten twee jaar lang stilgelegen, maar gelukkig gingen de scholen begin 2022 weer open en konden ook de voetbaltrainingen hervat worden. Het team B13 haalde in 2022 de eindronde van een landelijk toernooi in Mbale. In samenwerking met de bibliotheek van Pefo Uganda stimuleert PESTI ook sportactiviteiten op acht scholen in de regio. Eind 2022 resulteerde dat in een voetbaltoernooi tussen deze acht scholen.

 Ivan Balondemu (coördinator van het voetbalproject) bezocht Nederland in juni 2022. Er werden oriënterende bezoeken gebracht aan de KNVB, FC Groningen en SC Heerenveen. PESTI zoekt aansluiting bij door de KNVB georganiseerde clinics in Kampala. Het door PEFO aangekochte voetbalveld is volop in gebruik, maar voldoet nog niet aan de UYFA (Ugandian Youth Football Association) standaard. 

Onze activiteiten in Friesland en soms daarbuiten:

Gelukkig konden de lezingen na twee corona-jaren weer doorgaan. We denken wel eens dat we inmiddels al bij alle vrouwenverenigingen in Friesland geweest zijn, zoveel lezingen hebben we al gegeven. Maar dat blijkt dus niet het geval te zijn. In 2022 hebben we weer 19 lezingen bij diverse organisaties gegeven.  Ook waren we 10 keer bij de boekenmarkt in de Doopsgezinde Kerk in Drachten aanwezig. Drie keer mochten we iets komen vertellen over ons project tijdens een kerkdienst. De collecte was dan voor de grannies bestemd. Soms worden we gedurende een heel jaar gesteund door een kerkelijke gemeente.

Braderieën zijn altijd ontzettend leuk om te doen, zeker als het weer wat meewerkt. We stonden op 6 braderieën, variërend van de bijenmarkt in Tijnje en de appeldag in Beetsterzwaag tot de zeepfabriek in Kollumerzwaag.

En Chris Kalsbeek en Geert Veldstra gaven in oktober 2022 een prachtig concert in de kerk in Tijnje. Zij spelen Keltische muziek, maar maken ook uitstapjes naar pop, blues en klassiek. Het was dus een zeer gevarieerd programma. Iedereen was het er over eens dat het een prachtig concert was. En het leverde ook nog eens een mooi bedrag op voor de grannies in Oeganda. Dit mede dankzij de bedrijven die mooie prijsjes beschikbaar hadden gesteld voor de verloting.

In 2022 besloten Klara en Riny om Grannies2Grannies te verlaten. Klara omdat ze nu te ver weg woont en Riny omdat haar gezondheid haar dwingt keuzes te maken. Gelukkig blijven beide dames nog actief voor de grannies: Klara met het naaien van schorten en met de stand in de Doopsgezinde Kerk in Drachten en Riny met het maken van kaarten. Inmiddels hebben we Alian Akkermans uit Nijbeets bereid gevonden om onze groep te versterken. Alian was in oktober mee naar Oeganda en heeft het project onmiddellijk in haar hart gesloten.

Grannies2GranniesFriesland bestaat uit een fijne groep hardwerkende en betrokken vrouwen. Wij vinden het een voorrecht dat we dit werk mogen en kunnen doen. Maar we kunnen niets zonder de steun van al onze geweldige sponsoren.  Zoveel grannies hebben al een nieuw huisje gekregen en zoveel kleinkinderen worden gesponsord met het schoolgeld, het is fantastisch. Maar er zijn ook nog zoveel grannies die dringend een huisje nodig hebben en zoveel kleinkinderen gaan nog helemaal niet naar school Dus we hopen dat u ons ook in de toekomst wilt blijven steunen. Wij garanderen u dat elke euro bij de grannies en hun kleinkinderen terecht komt. Heel veel dank voor uw steun.

Rek.nr. NL37 SNSB 0945 5212 51 t.n.v. Stichting ter ondersteuning van Pefo Uganda.

www.grannies2granniesfriesland.nl